Xiangqi, of Chinees Schaken, is een zeer populair spel in Aziatische landen.. Er wordt van uitgegaan dat zowel Xiangqi als het Westerse Schaken hun oorsprong vinden in het nog oudere Indische spel Chanturanga.
Beginopstelling en doel van het spel
Xiangqi wordt gespeeld op een rechthoekig 9x10 bord. In tegenstelling tot Westerse spellen staan de stukken op de kruispunten van lijnen en niet op de tussenliggende velden. Elke speler begint met de volgende figuren op het bord: 1 koning (of generaal), 2 wachters (of adviseurs), 2 olifanten (of lopers), 2 paarden, 2 torens (of strijdwagens), 2 kanonnen en 5 pionnen (of soldaten). De beginopstelling is als volgt:
De twee vierkanten met diagonale lijnen zijn het rode en het zwarte paleis, en de brede horizontale lijn die het bord in twee helften verdeeld is de "rivier". Het doel van het spel is de koning van de tegenstander mat of pat te zetten.
Het zetten
Alle figuren in Xiangqi (met uitzondering van de kanonnen) gebruiken dezelfde regels voor zowel zetten als slaan. Kanonnen maken gebruik van speciale regels die verderop worden uitgelegd.
Koning (Generaal)
Een koning beweegt zich 1 veld orthogonaal (= horizontaal of verticaal), hij kan niet diagonaal zetten. Hij kan ook nooit zijn paleis verlaten. Net als bij Schaken is het een koning niet toegestaan schaak te staan of zichzelf schaak te zetten. Als zijn koning schaak staat, moet de speler deze situatie onmiddelijk ongedaan maken, indien dit niet mogelijk is heeft hij de partij verloren.
Wachter (Adviseur)
Een wachter beweegt zich 1 veld diagonaal en net als de koning kan hij het paleis niet verlaten. In andere woorden, een wachter heeft slechts 5 mogelijke posities waar hij kan staan binnen het paleis.
Loper (Olifant)
Olifanten kunnen precies 2 velden diagonaal zetten, maar niet als het tussenliggende punt bezet is. Ook kunnen olifanten niet de rivier oversteken, ze moeten op hun bordhelft blijven. Dit in dat een olifant slechts 7 verschillende posities kan hebben.
Paard
Een paard beweegt zich 1 veld orthogonaal gevolgd door 1 veld diagonaal. Toch gedraagt het zich niet helemaal als een paard in het Westerse Schaken, want net als de Xiangqi olifant kan hij niet over andere stukken heen springen. In het volgende plaatje zijn alle mogelijke zetten van het rode paard aangegeven met groene punten. De pion links van het paard blokkeert de punten daarachter.
Toren (Strijdwagen)
Een toren beweegt zich wel voort als een toren in het Westerse Schaken – elk aantal velden orthogonaal, zolang de lijn niet bezet is door een andere figuur.
Kanon
Ook een kanon beweegt zich elk aantal velden orthogonaal voort, maar, om een figuur van de tegenstander te slaan, moet er zich tussen het kanon en de figuur die het wil slaan 1 andere figuur bevinden (willekeurig of dit een rode of een zwarte is). Het volgende plaatje geeft een positie weer waarin alle mogelijke zetten van het rode kanon (met of zonder slaan) worden weergegeven met groene stippen (zie ook de groene stip in de zwarte toren bovenaan het bord!). Het zwarte paard aan de linkerkant van het bord kan niet geslagen worden omdat er geen andere figuur tussen staat. De zwarte toren bovenaan het bord kan wel geslagen worden omdat een rode pion zich tussen het kanon en de toren bevindt. De andere zwarte toren (rechts) kan daarentegen weer niet geslagen worden omdat er meer dan 1 figuur tussenstaat (een zwarte pion én een rood paard).
Pion (Soldaat)
Pionnen bewegen zich slechts 1 punt recht vooruit en slaan ook in die richting (ze bewegen noch slaan dus ooit diagonaal). Als een pion de rivier is overgestoken kan hij naast recht vooruit vanaf dat moment ook opzij zetten, maar nog steeds niet achteruit. Pionnen kunnen ook niet promoveren in Xiangqi. Als een pion de achterlijn bereikt, kan het alleen nog naar links of rechts.
Andere belangrijke regels
De partij wordt gewonnen door de koning van de tegenstander mat of pat te zetten. Dit is een belangrijk verschil met gewoon Schaken, waar een patstelling remise betekent.
Eeuwig schaak en zetherhaling zijn niet toegestaan. De speler die zo´n situatie veroorzaakt, heeft de verplichting de zetherhaling op te heffen.
Koningen kunnen niet recht tegenover elkaar staan op dezelfde kolom zonder minstens 1 andere figuur ertussenin. Het volgende plaatje laat een positie zien waar geen zet met de rode wachter gedaan kan worden omdat anders zijn koning onthuld wordt aan de zwarte koning (dit komt erop neer dat de rode koning dan schaak staat):
Als geen van beide spelers een mat of pat kan afdwingen, is de partij remise.
(verberg) Wanneer u geïnteresseerd bent in de voortgang van een toernooi dat u speelt, dan kunt u dit bespreken met uw tegenstanders op het forum van het toernooi. (HelenaTanein) (laat alle tips zien)