Shogi, of Japans Schaken, is een fantastische en originele variant op Schaken afkomstig uit Japan. Het is de oudste spelvariant die gebruik maakt van de "drop" regel, die ook in Cyclisch Schaken voorkomt – geslagen stukken kunnen als eigen stukken teruggeplaatst worden op het bord.
Beginopstelling en doel van het spel
Shogi wordt gespeeld op een 9x9 bord zonder zwart-wit veldmarkering. Elke speler heeft de beschikking over de volgende figuren: 1 koning, 1 toren, 1 loper, 2 gouden generaals, 2 zilveren generaals, 2 paarden, 2 lanciers en 9 pionnen. De beginpositie is als volgt:
In tegenstelling tot het westerse schaakspel hebben bij Shogi alle figuren dezelfde kleur en dezelfde onregelmatige pentagonale vorm. Welke speler ze dienen hangt af van de richting waarin ze staan. Het doel van het spel is net als bij gewoon Schaken de tegenstander mat te zetten.
Het zetten van de figuren
Alle stukken in Shogi gebruiken voor zowel het zetten als het slaan dezelfde regels. De vanuit het oogpunt van de speler achterste drie rijen zijn de promotiezones en wanneer een stuk deze bereikt dan kan hij worden gepromoveerd tot het corresponderende gepromoveerde stuk dat andere bewegingsmogelijkheden kent. Deze promotieregel geldt niet voor de koningen en de gouden generaals.
De Koning
Een koning beweegt 1 veld verticaal, horizontaal of diagonaal. Net als bij het Schaken is het de koning niet toegestaan naar een veld te gaan dat wordt aangevallen door een vijandig stuk of pion. Als de koning direct wordt aangevallen (schaak staat), dan moet de speler wiens beurt het is deze situatie onmiddelijk ongedaan maken. Als dit niet mogelijk is, heeft hij/zij de partij verloren.
De Gouden Generaal
Een gouden generaal beweegt zich 1 veld horizontaal, verticaal of diagonaal voorwaarts.
De Zilveren Generaal
Een zilveren generaal beweegt zich 1 veld diagonaal of recht vooruit. Een gepromoveerde zilveren generaal heeft dezelfde bewegingsmogelijkheden als een gouden.
Het Paard
Een paard beweegt zich 1 veld recht vooruit, gevolgd door 1 veld diagonaal vooruit. Het mag hierbij over een bezet veld heen springen. Ook een gepromoveerd paard heeft de bewegingsmogelijkheden van een gouden generaal.
De Lancier
Een lancier kan elk aantal velden recht naar voren bewegen. Een gepromoveerde lancier beweegt zich ook weer als een gouden generaal.
De Loper
Een loper kan elk aantal velden diagonaal bewegen. Een gepromoveerde loper heeft de gecombineerde bewegingsmogelijkheden van een loper en een koning.
De Toren
Een toren kan zich elk aantal velden orthogonaal (= horizontaal en verticaal) bewegen. Een gepromoveerde toren heeft de gecombineerde bewegingsmogelijkheden van een toren en een koning.
De Pion
Een pion kan zich slechts 1 veld recht vooruit bewegen. Een gepromoveerde pion beweegt zich als een gouden generaal.
Hoe te promoveren
Als een stuk of pion de promotiezone bereikt, dan heeft de speler de mogelijkheid dit stuk te laten promoveren. Het stuk tot welke gepromoveerd kan worden, wordt dan boven het speelveld zichtbaar en de speler kan erop klikken als hij er voor kiest te promoveren. Als hij niet tot promotie wil overgaan, slaat de speler deze stap over en drukt direct op de zetknop.
De mogelijkheid te promoveren, zoals hierboven beschreven, kan uitgesteld worden tot een latere zet, zo lang die zet maar in de promotiezone begint; waar de zet eindigt, doet er niet toe.
Wanneer een figuur op een rij komt te staan van waar het in zijn eigen vorm geen zetten meer kan uitvoeren (voor pionnen en lanciers de laatste rij, voor paarden de laatste of op 1 na laatste rij), dan vervalt de keuzevrijheid en moet er onmiddelijk gepromoveerd worden.
Als een gepromoveerd stuk of pion geslagen wordt, dan verandert het terug naar zijn oorspronkelijke (ongepromoveerde) vorm.
Een stuk dat direct in de promotiezone teruggeplaatst wordt op het bord, kan niet gelijktijdig promoveren, pas nadat het een normale zet heeft uitgevoerd kan promotie volgen.
Hoe terug te plaatsen
In plaats van een normale zet kan een speler ook een al door hem/haar geslagen stuk of pion terugplaatsen op een leeg veld op het bord als zijn/haar eigen stuk/pion (net als in Cyclisch Schaken).
Een pion mag echter niet teruggeplaatst worden in een kolom waar zich al een pion, die nog niet gepromoveerd is, van dezelfde speler bevindt.
Een stuk of pion kan niet teruggeplaatst worden op een veld waarvandaan het geen zetmogelijkheden meer heeft (voor pionnen en lanciers de laatste rij, voor de paarden de laatste of 1 na laatste rij).
Het is niet toegestaan om de tegenstander mat te zetten door het terugplaatsten van een pion.
Verdere belangrijke regels
De partij wordt gewonnen door de tegenstander mat te zetten. Vanwege de terugplaatsregel is het zeer onwaarschijnlijk dat er een patstelling ontstaat (een speler kan geen geldige zetten meer doen, terwijl zijn/haar koning niet schaak staat).
Eeuwig schaak is niet toegestaan. De speler die de zetherhaling initieert, heeft ook de verplichting deze weer op te heffen door een andere zet te doen.